Projekt jest realizowany od kwietnia do grudnia br. przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, ze środków Unii Europejskiej, przy współpracy z Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Kapitał Ludzki Narodowa Strefa Spójności i EFS.

Jego celem jest pomoc osobom niepełnosprawnym intelektualnie, z zespołem Downa czy głębokim stopniem upośledzenia umysłowego, w zwiększeniu ich udziału w życiu społecznym i zawodowym. Szczegółowe cele projektu dla grupy osób z niepełnosprawnością intelektualną, z zespołem Downa i sprzężonymi kalectwami to m.in.: umożliwienie, bądź poprawa komunikacji z otoczeniem, odkrywanie ich indywidualnego potencjału oraz umożliwianie realizacji naturalnej potrzeby aktywności. Oprócz tego uczestnicy projektu będą mogli nabyć kompetencje w zakresie procesu pracy, a ich rodziny uzyskają wsparcie psychologów i będą mogły skorzystać z porad prawników. W przypadku osób z głębokim upośledzeniem umysłowym, chodzi głównie o podniesienie ich zaradności osobistej oraz wypracowanie umiejętności wykonywania celowych czynności w sposób dokładny i ciągły.

Pierwszym etapem jest ocena wstępna kandydata do zatrudnienia, stworzenie Indywidualnego Planu Działania (IPD) i zebranie informacji dotyczących osobistych preferencji związanych z przyszłą pracą. Podjęte działania dostarczą informacji o kompetencjach i umiejętnościach osoby niepełnosprawnej, o jej słabych i mocnych stronach, zainteresowaniach i predyspozycjach. Niepełnosprawny bierze aktywny udział w wyborze stanowiska pracy, które odpowiada jego zainteresowaniom.

Wstępna diagnoza psychologiczna daje obraz funkcjonowania poznawczo - społecznego danej osoby oraz pozwala zakwalifikować ją do udziału w warsztatach z zakresu umiejętności społecznych. Psycholog zwraca uwagę na takie aspekty jak: spostrzeganie, uwaga, pamięć, myślenie, mowa - sposób porozumiewania się oraz sposób nawiązywania kontaktów, relacje w grupie, współpraca z innymi osobami. Następnie przygotowuje opinię psychologiczną, która zawiera kompleksowe informacje na temat umiejętności uczestnika, jego mocnych stron, poszczególnych sfer jego funkcjonowania oraz poziomu motywacji do podjęcia aktywności zawodowej.

Z kolei diagnoza doradcza ma na celu zidentyfikowanie zainteresowań, preferencji, predyspozycji zawodowych oraz umiejętności niepełnosprawnego. Doradca zawodowy na podstawie zebranych informacji przygotowuje profil zawodowy danej osoby. Następny etap to warsztaty praktyczne, czyli krótkoterminowe "próby pracy", dające jej możliwość świadomego podjęcia decyzji dotyczącej wykonywania przyszłej pracy (doświadczenie wielu różnych czynności zawodowych w praktyce).

Warsztaty z zakresu poruszania się po rynku pracy i w miejscu pracy dostarczają informacji o zawodach i czynnościach do wykonania na stanowisku pracy (w przypadku osób niepełnosprawnych intelektualnie nie mówimy o całym zawodzie, bardzo często są to pomocnicze, proste czynności, które są wykonywane na poszczególnych stanowiskach pracy), dokumentach wymaganych w pracy oraz sposobach aplikowania o nią, podstawowych prawach pracownika, itp.

Kolejnym krokiem jest przygotowanie Indywidualnego Planu Działania (IPD) – sprecyzowanie celu zawodowego i ustalenie harmonogramu jego realizacji - przygotowanie szczegółowych kroków do wykonania, aby cel osiągnąć. Praktyka jest dobierana indywidualnie do każdej osoby niepełnosprawnej, dopasowanie pracy wiąże się z gruntowną diagnozą preferencji i predyspozycji zawodowych beneficjenta, a nie zapotrzebowaniem rynku pracy. Trener nawiązuje kontakty z potencjalnymi pracodawcami, wyjaśnia specyfikę zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością intelektualną i bezpośrednio bierze udział w negocjowaniu warunków zatrudnienia. Dodatkowo wspiera osobę niepełnosprawną intelektualnie podczas rozmowy wstępnej.

Zatrudnienie (bądź organizacja praktyki zawodowej) i szkolenie niepełnosprawnego w miejscu pracy ma na celu dopasowanie metod szkolenia do jego określonych potrzeb indywidualnych. Niepełnosprawni intelektualnie mają trudności z przyswajaniem nowych umiejętności. Dlatego też systematyczne szkolenie jest bardzo skuteczną, podzieloną na etapy strategią uczenia wszelkich umiejętności. Dodatkową zaletą jest fakt, iż dana osoba nabywa te umiejętności w swoim docelowym miejscu pracy - niepełnosprawni intelektualnie mają trudności w zastosowaniu już zdobytych umiejętności w nowej sytuacji (przenoszenie umiejętności).

Kiedy podopieczny znajduje pracę, wspomaganie trenera nie kończy się, nabiera tylko innego wymiaru. Ważne jest, aby osoba utrzymała standard wykonywanej pracy oraz właściwą motywację - szkolenia wyrównawcze, bieżące rozwiązywanie pojawiających się trudności.

Uczestnictwo osoby niepełnosprawnej już zatrudnionej w grupie motywująco - wspierającej (poradnictwo psychologiczne, otrzymywane wsparcie od grupy) służy temu, że osoby te mogą opowiedzieć o swoich problemach pojawiających się w miejscu pracy i otrzymać pomoc zarówno od psychologa, jak również od pozostałych uczestników.

Niepełnosprawni intelektualnie potrzebują indywidualnego wsparcia podczas całego procesu aktywizacji. Wsparcie dotyczy przede wszystkim dostarczania informacji, dostosowanych do możliwości percepcyjnych danej osoby a nie podejmowania decyzji za tę osobę. W projekcie kluczowa rola należy do trenera, którego zadaniem będzie wspieranie osoby niepełnosprawnej intelektualnie podczas wykonywania czynności pracy. Trener poprzez uczestnictwo w procesie pracy, wspólne wykonywanie czynności i podpowiedzi, będzie uczył niepełnosprawnych jak prawidłowo należy wykonywać daną czynność. Dzięki temu projektowi wielu uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej ma szansę zaktywizować się zawodowo i zyskać cenne doświadczenia. Ola Kowol, zdj. Monika Pokorska

Na zdj.  Witold Warzecha podczas praktyki w Leroy Merlin.

Na zdj.  Grzegorz Papierok podczas praktyki w Centrum Ogrodniczym.