Pomimo coraz większej świadomości społeczeństwa, że zwolnienie lekarskie ma służyć rekonwalescencji, wciąż jest grono osób, które wykorzystuje je niezgodnie z przeznaczeniem. I tak zamiast skupić się na leczeniu to podczas „chorobowego” zatrudniają się u innego pracodawcy, albo prowadzą własny biznes bądź też wyjeżdżają za granicę do pracy czy na wakacje i  jednocześnie pobierają zasiłek chorobowy.

Dwa rodzaje kontroli
Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma ustawowy obowiązek prowadzić kontrole zwolnień lekarskich, co też regularnie czyni.  W ubiegłym roku w województwie śląskim kontroli poddano w sumie 82 tys. osób. - Trzeba pamiętać o tym, że gdy mówimy o kontrolach zwolnień lekarskich tak naprawdę mamy na myśli dwa rodzaje kontroli: kontrolę wykorzystywania zwolnień lekarskich i kontrolę orzekania o czasowej niezdolności do pracy. W pierwszym przypadku polega na sprawdzeniu, czy osoba korzystająca ze zwolnienia lekarskiego nie świadczy pracy lub nie wykonuje innych czynności, które mogą utrudnić powrót do zdrowia, a druga jest prowadzona przez lekarzy orzeczników ZUS, którzy weryfikują czy osoba na zwolnieniu lekarskim nadal jest chora i niezbędna jest kontynuacja zwolnienia, czy też należy zwolnienie skrócić - tłumaczy Beata Kopczyńska, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa śląskiego.

Jakie sankcje
W przypadku kontroli wykorzystywania zwolnień lekarskich - jeżeli ZUS stwierdzi, że osoba korzysta ze zwolnienia niezgodnie z jego przeznaczeniem, Zakład wstrzymuje wypłatę świadczenia, a jeżeli zostało już wypłacone, nakazuje jego zwrot. W przypadki kontroli orzekania, jeżeli po badaniu przez lekarza orzecznika okaże się, że chory może już wrócić do pracy, wówczas następuje tylko wstrzymanie wypłaty świadczenia.

Ile choroby w zwolnieniach lekarskich
W województwie śląskim w 2019 r. przeprowadzono ponad 65,7 tys. kontroli orzekania o czasowej niezdolności do pracy, czyli tych prowadzonych przez lekarzy orzeczników. Spośród tej liczby wydano 1739 decyzji o braku do zasiłku. W wyniku tej kontroli ograniczono ponad 9,8 tys. dni absencji chorobowych z prawem do zasiłku chorobowego, co dawałoby 26 lat nieobecności w pracy.  Kwota wstrzymanych świadczeń w związku z tą kontrolą to ponad 716 tys. zł.  Najwięcej chorych, którzy wrócili do pracy po kontroli lekarza orzecznika, było w Oddziale ZUS w Częstochowie. Na 8,5 tys. przeprowadzonych kontroli osób zasiłek chorobowy wtrzymano 580 osobom na kwotę 216 tys. zł.  Najwięcej kontroli przeprowadzili lekarze orzecznicy w rybnickim oddziale ZUS , bo skontrolowali ponad 14 tys. osób. Świadczenia wstrzymano 236 osobom na kwotę ponad 100 tys. zł.
W oddziale ZUS w Bielsku-Białej w wyniku kontroli lekarzy orzeczników wstrzymano 242 osobom zasiłek chorobowy na kwotę 82,5 tys. zł. Chorzowscy lekarze orzecznicy zbadali 12,4 tys. orzeczeń o czasowej niezdolności do pracy, z czego 260 osobom wstrzymano wypłatę zasiłku na kwotę 105 tys. zł. W oddziale ZUS w Sosnowcu na 12,5 tys. orzeczeń 282 osobom wydano decyzję o braku prawa do zasiłku, tym samy zaoszczędzono 138,7 tys. zł. W zabrzańskim ZUS kontroli poddano 11,3 tys. chorych z czego 139 na drugi dzień po badaniu wróciło do pracy, kwota wstrzymanych świadczeń przekroczyła 72,7 tys. zł.

Pracują zamiast chorować  
W 2019 r. aż 3011 osób niezgodnie z przeznaczeniem wykorzystywało zwolnienie lekarskie. Łączna kwota cofniętych zasiłków w wyniku tej kontroli przekroczyła 3,618 mln zł.  W większości przypadków chorzy zostali przyłapani na pracy zarobkowej w firmie konkurencji lub prowadząc własną działalność. Najwięcej osób w 2019 r. , które zamiast się kurować podejmowało inną aktywność było z terenu działalności oddziału ZUS  w Chorzowie, który swoim zasięgiem obejmuje m.in. Katowice, Mysłowice, Rudę Śląską, Siemianowice. Na 2409 skontrolowanych prawie 967 osobom cofnięto i wstrzymano zasiłek na kwotę 980 tys. zł. Najwięcej pieniędzy do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych  musieli zwrócić mieszkańcy terenów podległych oddziałowi ZUS  w Rybniku. W wyniku kontroli 3634 osób aż 828 osobom wstrzymano zasiłki na kwotę ponad 1,11 mln zł. Oddział ZUS w Bielsku-Białej skontrolował 2541 osób, 232 wstrzymano zasiłki na kwotę przekraczającą 276 tys. zł. Częstochowscy pracownicy ZUS skontrolowali 2707 osób, w wyniku kontroli pieniądze musiało zwrócić 294 osoby w łącznej wysokości blisko 418 tys. zł. Oddział ZUS w Sosnowcu przeprowadził kontrolę wykorzystywania zwolnień lekarskich wśród 2733 mieszkańców Zagłębia, z czego 338 wykorzystywało zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego przeznaczeniem, w związku z czym cofnięto świadczenia na kwotę 362,8 tys. zł. Zabrzański ZUS skontrolował 2399 osób, z czego 352 osobom nakazano zwrot świadczeń na kwotę 465 tys. zł.

Prawo pracodawcy
 - Warto pamiętać, że kontrole wykorzystywania zwolnień lekarskich mogą prowadzić i prowadzą również samodzielnie pracodawcy, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych – informuje Beata Kopczyńska, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa śląskiego.

ZUS Śląsk