Pierwsze na świecie zdjęcie "Widok z okna w Le Gras" datuje się na lata 1826 – 27. Traktowane jak rzemiosło fotografowanie, dla części autorów zdjęć bardzo szybko stało się czymś więcej niż jedynie odwzorowywaniem rzeczywistości. W przeczuciu możliwości jakie niosło z sobą nowe medium, zapragnęli oni przenieść fotografię na wyższy poziom, na którym od dawna królowały niepodzielnie malarstwo i grafika. Zaczęto rezygnować z ostrości, wprowadzać ziarnistość, mgiełkę, pojawił się klimat i nastrój, a za nimi osobowość autora. Alfred Stieglitz, Edward Steichen, Jan Bułhak, Tadeusz Wański i Edward Hartwig – ich prace, między wieloma innych autorów, to dzisiaj abecadło fotografii. Warto przypomnieć sobie ich zdjęcia, bo odkrywając nowe możliwości cyfrowych aparatów fotograficznych, wracamy do czegoś co już było. Zmieniają się jedynie narzędzia pracy.

- Czy warto znać techniki szlachetne - toć to przeżytek - powie nie jeden cyberfotograf...? - Janusz nie krył zaskoczenia tak postawionym pytaniem. - Warto. Uczymy się ich, by poznawać różne formy wypowiedzi i rozwijać swoje możliwości. Niektórzy nie myślą jak fotografują – strzelają bezkarnie, produkują dziesiątki tych samych ujęć, potem nie potrafią, a nawet nie mają czasu, żeby wybrać tę właściwą... . Wszystko to - za dużo, za szybko i za darmo. Techniki szlachetne wymagają czasu i pokory, uczą rozwagi... . - A Gdy oglądasz stare zdjęcia, to co przykuwa Twoją uwagę? - To, że wszystko jest w nich takie jakie powinno być: motyw, perspektywa... . Są tak doskonałe, że po prostu zanurzam się w tamtych miejscach i tamtych wydarzeniach... - to tak w wielkim skrócie... - mówił dziś podczas wizyty w redakcji Zory24.

"Żory w fotografii na przełomie XIX i XX wieku. Spojrzenie z oddali" – to tytuł prezentacji przygotowanej przez Jacka Struczyka z Muzeum Miejskiego. Zaprezentowane we wtorek pocztówki pochodzą z kolekcji muzeum liczącej obecnie 110 egzemplarzy. Na najcenniejszych z nich, tych sprzed 1920 roku, utrwalono przedwojenną tkankę miasta, którego już nie ma. Ówczesne Żory zamykały się w murach obronnych i liczyły blisko 6 tys. mieszkańców, a ze zniszczeń ostatniej wojny ocalały jedynie cztery kamienice w Rynku.

10 lat temu, kiedy Jacek rozpoczął pracę w muzeum, kolekcja liczyła 30 pocztówek z początku XX wieku. Rozpoczęły się poszukiwania innych, choć nie wiadomo, ile ich tak naprawdę wydano. Portale aukcyjne, giełdy kolekcjonerów, telefony... . Podczas gdy jeszcze kilka lat temu, by kupić starą widokówkę wystarczyło 50 – 70 zł, dziś trzeba zapłacić od 400 do 500. Egzemplarze w cenach poniżej 300 zł to prawdziwa rzadkość. Najdroższe, ze względu na popyt, są te z widokami dworców kolejowych, ale jeszcze droższe i rzadsze są judaika. W zbiorach muzeum w Żorach nie ma pocztówki z widokiem synagogi, która przed wojną stała w miejscu, gdzie teraz mamy kino. - Ale to niemożliwe, żeby w ogóle takiej pocztówki nigdy nie było - twierdzi Jacek. - Może kiedyś, gdzieś uda nam się na nią trafić - nie traci nadziei. Dwie najstarsze pocztówki w zbiorach muzeum, tzw. karty korespondencyjne - bo tak się je nazywało dopóki Henryk Sienkiewicz nie wymyślił nazwy "pocztówka" - pochodzą z 1899 roku. Większość zbioru to widokówki z lat do 1920 roku. Część z nich znalazła się w wydanej kilka lat temu przez muzeum i Towarzystwo Miłośników Miasta Żory publikacji: "Żory światłem malowane. Historia miasta na kartach pocztowych z lat 1896 - 1945". jc

Janusz Musiał - absolwent Organizacji Produkcji Filmowej i Telewizyjnej na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, Fotografii w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku oraz Studiów Doktoranckich na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (doktor nauk humanistycznych, dyscyplina – kulturoznawstwo, specjalność – fotografia i nowe media (2009). Jest również członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików (2005). Był stypendystą Marszałka Województwa Śląskiego w dziedzinie kultury (2005).

Autor tekstów i recenzji poświęconych fotografii i nowym mediom. Uczestnik kilku konferencji i sympozjów (teksty, wykłady, odczyty). Kurator wystaw tematycznych, koordynator projektu Kopalnia Obrazu. Autor cyklu filmów dokumentalnych pn. Leksykon Śląskiej Fotografii ZPAF (m.in. Jerzy Lewczyński, Halina Holas-Idziakowa, Anna Chojnacka, Waldemar Jama). Od 2006 nauczyciel akademicki (fotografia, film, multimedia). Od 2010 roku promotor prac dyplomowych z zakresu fotografii, filmu oraz nowych mediów.

W swoich pracach autorskich podejmuje próby refleksji nad środowiskiem naturalnym, technokulturą, czasem, przestrzenią, prędkością, światłem, dotykiem, wizerunkiem, pamięcią. Poddaje analizie media i obraz fotograficzny monitorowej reprezentacji. Tworzy cykle fotograficzne, instalacje oraz prezentacje multimedialne i krótkie formy filmowe. W sposobie i technikach kreowania obrazów najczęściej odwołuje się do fotografii bezkamerowej, kontaktowej, otworkowej, rejestracji w dłuższych interwałach czasu oraz technologii cyfrowych.

Prace autora: http://vimeo.com/user2025764/videos

Czytaj również: IV Żorski Plener Fotograficzny
 

Zdj.: Jacek Struczyk, Kola Miluczkin